نوێنەرایەتی حکومەتی کوردستان لە ئەمریکا

ئەنجومەنی پیران

ئەنجومەنی ویلایەتە یەکگرتووەکان (U.S. Senate) یەکێکە لە دوو بەشە سەرەکییەکانی یاسادانان لە ئەمریکا، کە بە ناوی کۆنگرێس ناسراوە. ئەنجومەنی ویلایەتە یەکگرتووەکان (کە زۆرجار بە ناوی ئەنجومەنی پیران یاخود “سێنات” ناسراوە)، بەشێکی گرنگە لە دابینکردنی یاسا، پشتڕاستکردن و دیاریکردنی پۆستە فەرمییەکانی سەرۆک و چاودێریکردنی هاوبەشبوونی دەسەڵات لە نێوان بەشەکانی حکومەتی فیدڕاڵیدا.

مێژووی دامەزراندن

ئەنجومەنی پیران لە ساڵی 1789 دامەزراوە لە ماوەی دامەزراندنی یاساسازی نیشتمانی و دروستکردنی پەرلەمانی دوو لا. ئەم دامەزراندنە وەک کەرتێکی فکری هاتە بنیاتنان لە سەر ئەنجومەنی ڕۆمی کۆن و پارلەمانی بەریتانیا، و بۆ ئەوەی هەموو ویلایەتەکان دەنگیان هەبێت لە یاسادانان، هەر ویلایەتێک دوو ئەندامی هەیە.

پێکهاتە و ئەندامەکان

ئەنجومەنەکە 100 ئەندامی هەیە، دوو ئەندام بۆ هەر یەک لە 50 ویلایەت. ئەندامەکان بۆ ماوەی شەش ساڵ هەڵدەبژێردرێن و هەموو دوو ساڵ جارێک، یەک سێی ئەندامەکان دووبارە هەڵبژێردراو دەبن، بۆ ئەوەی دۆخێکی بەردەوامی سیاسی زامن بکرێت.

بۆ ئەوەی ببیت بە ئەندامی سێنەت پێویستە تەمەنت لە سەروو ٣٠ داڵان بێت و دانیشتووی ئەو ویلایەتە بیت کە خۆتی تێدا هەڵدەبژێریت بۆ ماوەی ٩ ساڵ.

سەرۆکی وڵات بە فەرمی پۆستی سەرۆکی سێنات دادەنێت، تەنها لەکاتی ئەوەی دەنگەکان یەکسانبن دەسەڵاتی دەنگدانی هەیە. ئەنجومەنەکە “سەرۆکی کاتی” هەیە کە لەو کاتانەی سەرۆکی وڵات نییە سەرپەرشتی دەکات.

دەسەڵات و بەرپرسیارەکان

ئەنجومەن یاسادانان لەگەڵ نووسینگەی نوێنەرانی خەڵک هەماهەنگی دەکات، دەسەڵاتە تایبەتیەکانیشی ئەمانەن:

  • ڕەزامەندی و ڕاوێژکاری: پەسەندکردنی دیاریکردنی سەرۆک بۆ پۆستە گرنگەکان و دادوەرەکان.
  • ڕەزامەندی لەسەر ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان: ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان تەنها بە ڕێی 2/3ی دەنگەکان پەسەند دەکرێن.
  • (دادگەری) ئەوەی کە تەنها نووسینگەی نوێنەرانی خەڵک دەتوانێت دادگایی بکات: ئەنجومەنەکە هەڵسەنگاندنی دادگاکان دەکات.

جێبەجێکردنی کارەکان

ئەندامان بەشدار دەبن لە کۆمیتە تایبەتییەکان و بەرپرسی کارە گرنگەکانن و سەرپەرشتی دامەزراندن و چاودێریکردنی بەشە جێبەجێکارە فیدڕاڵییەکان دەکەن. زۆرینەی کارەکانیان یاسا سازانە کە لە کۆنگرێسەوە پێیان دەگات.

ئەندامان لە بەیەکسانی خزمەتی خەڵک دەکەن و هەوڵ دەدەن دەرفەت و پشتیوانی بۆ ویلایەتەکانی خۆیان بدۆزنەوە.

کاریگەری و بەرهەم

سێنات لە ماوەی مێژووی ئەمریکا هەموو جارێک هەڵبژاردنێکی گرنگ بووە، بۆ نموونە تایبەتمەندییەکانی بە شێوەی یاسای هەژمار، چاکسازی داد، و پشتڕاستکردنی دادوەرە سەرەکییەکان. یاساکان و بڕیارەکانی ئەنجومەن زۆرجار کاریگەری سەربەخۆیان هەیە لەسەر ژیانی رۆژانەی ئەمریکییەکان و سیاستی نێودەوڵەتی.

ڕووناکی و بەشداربوونی گشتی

هەموو هاوڵاتیەکی ئەمریکی کۆبوونەوە و گفتوگۆکانی سێنەت دەتوانن ڕاستەوخۆ ببینن لە ڕێگەی تیڤی یاخود ماڵپەڕ. هاوڵاتیان دەتوانن بە ئاسانی پەیوەندی بکەن بە ئەندامەکان و بیر و ڕای خۆیانیان پێبگەیەنن.

کۆنگرێسی ویلایەتە یەکگرتووەکان

(کۆنگرێس - U.S. Congress)

دوایین هەواڵەکان

کۆمەڵگەی نابیستانی کوردستان سەردانی نوێنەرایەتییان کرد

image
نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە ئەمریکا پێشوازیکرد لە سەرکردەکانی کۆمەڵگەی…

مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ مارکۆ روبیۆ، وەزیری دەرەوە کۆبۆوە

image
مەسرور بارزانی، سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ مارکۆ روبیۆ، وەزیری دەرەوەی…

سەرۆکی حکومەت لەگەڵ کۆنگرێسمان ئادەم سمیس کۆبووەوە

image
ئەمڕۆ سێشەممە 5/20، مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان، لە…